Spółgłoska R jest zaliczana do jednej z najtrudniejszych do wymówienia. Od sprawności języka, jego wibracji, elastyczności i precyzyjności zależy, czy nasze dziecko sobie z nią poradzi. Warto zaznaczyć, że to najpóźniej pojawiająca się głoska w wymowie. Zazwyczaj ma to miejsce mniej więcej koło 5-6 roku życia. Jak wspierać dziecko w poprawnej artykulacji R? Które ćwiczenia przyczynią się do prawidłowej wymowy?
Czym jest dyslalia?
Słowo dyslalia wywodzi się z języka greckiego. “Dys” oznacza zaburzenie, z kolei “lalia” – mowę. Stwierdzenie to więc odnosi się do wad/zaburzeń wymowy. Najczęściej spotykają się z nim rodzice dzieci w wieku przedszkolnym. Placówki edukacyjne zazwyczaj współpracują z logopedą, który kontroluje mowę maluchów.
Dyslalia obejmuje zaburzenia artykulacji, które objawiają się nieprawidłową wymową głosek. Zalicza się do niej także reranie, zwane inaczej rotacyzmem. To wada wymowy polegającą na niepoprawnym wymawianiu spółgłoski r.
Wyróżniamy m.in.
- dyslalię jednoraką, kiedy nasze dziecko źle wymawia jedną głoskę
- dyslalię wieloraką, kiedy nieprawidłowa wymowa dotyczy dwóch i więcej głosek
- dyslalię całkowitą, gdy nasza pociecha porozumiewa się bełkotliwie, niezrozumiale dla otoczenia bądź niepoprawnie wymawia bardzo dużą część głosek.
Ćwiczenia na naukę spółgłoski R
Jak nauczyć dziecko mówić R? Warto rozpocząć od wizyty u logopedy. Powinna mieć ona miejsce, gdy dziecko ma 5-6 lat, oraz kiedy tylko zauważysz, że Twoja pociecha pomija lub zamienia spółgłoskę r.
Metoda wspomagająca poprawną wymowę tej głoski jest dobierana indywidualnie. Najczęściej zalecane są ćwiczenia wstępne, pobudzające czubek języka do wibracji. Zalicza się do nich:
- Rozciąganie języka, który swobodnie leży w jamie ustnej. Jego boki muszą dotykać zębów trzonowych. Następną nasza pociecha powinna wysuwać szeroko ustawiony język.
- Wkładanie brzegów języka pomiędzy trzonowce i lekkie przeżuwanie.
- Liczenie kolejno górnych, a później dolnych zębów.
- Masaż języka polegający na wysuwania go, a następnie wsuwaniu pomiędzy zbliżone do siebie zęby górne i dolne.
- Unoszenie języka tuż za górne zęby. Ważne, aby był on szeroko ustawiony.
- Kląskanie.
- Żywe, a zarazem lekkie wymawianie głosek dziąsłowych jak d oraz t a także, d,t,n przy mocno otwartych ustach.
Są to doskonałe ćwiczenia na głoskę r, które rodzic może wykonywać z dzieckiem w domu.
Dlaczego dziecko nie wymawia R?
Zastanawiasz się, dlaczego Twój przedszkolak nie wypowiada poprawnie spółgłoski R? Otóż jest to dość trudny i kłopotliwy dźwięk, jeśli chodzi o względy artykulacyjne. Jest najpóźniej pojawiającą się głoską w zasobie dźwiękonaśladowczym dziecka.
Jak powstaje głoska R? Na skutek znaczących i jednocześnie delikatnych uderzeń czubka języka o wał dziąsłowy, umiejscowiony tuż za naszymi górnymi zębami.
—Zobacz także: Jak nauczyć dziecko spać w łóżeczku
Jej prawidłowa wymowa ma miejsce, gdy język jest szeroko ustawiony, z kolei jego boki zahaczają o trzonowce. Jednocześnie przód języka musi być bardzo ruchliwy oraz elastyczny. Zaś wargi nieco rozchylone, podniebienie znacznie uniesione a przy tym zamykające dostęp do jamy nosowej.
Bardzo często nasza pociecha może nie radzić sobie z właściwą wymową spółgłoski R ze względu na wcześniej wspomnianą wadę wymowy, zwaną rotacyzmem (reraniem).
Jakie są jego najczęstsze przyczyny?
- brak poprawnego rozróżnia słyszanych głosek
- niepoprawny wzorzec wymowy
- nieprawidłowa budowa anatomiczna języka
- niska sprawność mięśniowa języka
- rozszczepienie podniebienia
- wada zgryzu
- za duży lub za krótki język
- zbyt krótkie wędzidełko
- za słaba ruchomość koniuszka języka.